Ως γνωστό ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι ένα μίγμα αερίων κυρίως οξυγόνου(Ο2) σε ποσοστό 21% και αζώτου (Ν2) σε ποσοστό 79% περίπου. Η αυτόνομη κατάδυση με τη μορφή όπως την γνωρίζουμε σήμερα γίνεται με ατμοσφαιρικό αέρα ο οποίος εισάγετε με ειδικό αεροσυμπιεστή σε φιάλη υπό πίεση 200-220 bar. Το αέριο που είναι υπεύθυνο για διάφορα προβλήματα αναφορικά με την κατάδυση είναι το άζωτο και ο τρόπος με τον οποίο αυτό αποβάλλεται από τον οργανισμό του αυτοδύτη κατά την διάρκεια της ανάδυσης. Το άζωτο είναι υπεύθυνο για την νόσο της αποσυμπίεσης γνωστή και ως νόσο των δυτών. Επίσης υπάρχει πρόβλημα λόγω του αζώτου αναφορικά με τις επαναλαμβανόμενες καταδύσεις και το χρόνο επιφανείας.
Τα τελευταία χρόνια λόγω των προβλημάτων που αναφέρθηκαν ένα νέο μίγμα αέρα ήρθε να δώσει λύση και να ικανοποιήσει την ανάγκη των επαγγελματιών και ερασιτεχνών δυτών για μεγαλύτερη και ασφαλέστερη παραμονή στο βυθό. Το μίγμα αυτό περιέχει μεγαλύτερο ποσοστό σε οξυγόνο από το 21% του κανονικού αέρα που αναπνέουμε. Είναι εμπλουτισμένο σε οξυγόνο και ονομάζεται air nitrox.
Με δεδομένο ότι το άζωτο αποτελεί τον παράγοντα ελέγχου της αποσυμπίεσης για την κατάδυση χωρίς στάσεις αποσυμπίεσης με λιγότερο άζωτο στην αναπνοή μας το σώμα μας το αποβάλλει πιο εύκολα και σχεδόν μηδενίζει τις στάσεις αποσυμπίεσης.
Οι δύο πιο συχνά τύποι μειγμάτων nitrox που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι 32% και 36% σε οξυγόνο. Έτσι καταφέρνουμε να έχουμε εκτός από εξάλειψη των στάσεων αποσυμπίεσης και λιγότερους χρόνους επιφανείας σε επαναλαμβανόμενες καταδύσεις είτε για αναψυχή ή για επαγγελματική χρήση π.χ.(ιχθυοκαλλιέργειες) με ένα μικρότερο ποσοστό κινδύνου.
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει συγκριτικά το μέγιστο χρόνου βυθού για κατάδυση με κανονικό αέρα χωρίς αποσυμπίεση και μειγμάτων nitrox 32% και 36%.
ΒΑΘΟΣ(M) ΑΕΡΑΣ NITROX 32% NITROX 36%
15 80min 200min 200min
18 55min 100min 100min
21 45min 60min 60min
24 35min 50min 60min
27 25min 40min 50min
30 22min 30min 40min
33 15min 25min 30min
36 12min 25min -----
Mπορούμε από τον παραπάνω πίνακα να καταλάβουμε γιατί αυξήθηκε κατακόρυφα η ζήτηση για κατάδυση με nitrox. Παρατηρούμε ότι αυξάνονται οι χρόνοι βυθού για μια τυπική κατάδυση στα 27 μέτρα από 25 εως και 50 λεπτά. Πρόκειται για μια σημαντική αύξηση του χρόνου βυθού σε σύγκριση με την κατάδυση με αέρα. Όμως επειδή γνωρίζουμε ότι σε κάθε ευκολία υπάρχει και το αντίστοιχο τίμημα ας δούμε τι θα ¨πληρώσουμε¨ για την αύξηση του χρόνου βυθού.
Η κατάδυση με μείγματα nitrox ΕΑΝ 32 και ΕΑΝ 36 έχει αυστηρά όρια βάθους κατάδυσης. Ο λόγος είναι ότι όσο αυξάνεται το βάθος δηλαδή η πίεση το οξυγόνο προκαλεί νάρκωση στο ανθρώπινο σώμα πόσο μάλλον σε ένα μείγμα με περισσότερο οξυγόνο από το κανονικό. Αναφορικά λοιπόν με την νάρκωση αζώτου στον αέρα και τη νάρκωση οξυγόνου στο μείγμα nitrox φαίνεται πως δεν υπάρχει πλεονέκτημα για την χρήση του δεύτερου. Δεν μπορούμε να υπερβούμε τα καθορισμένα βάθη γιατί τότε το ποσοστό εμφάνισης της νόσου των δυτών είναι υπαρκτό και αυξημένο κατά πολύ λόγω αύξησης της τοξικότητας του οξυγόνου σε μεγάλα βάθη. Τα μέγιστα επιχειρησιακά βάθη για τα δύο πρότυπα μείγματα ΕΑΝ 32 και ΕΑΝ 36 είναι 39 μέτρα και 33 μέτρα αντίστοιχα.
Η ερώτηση παραμένει αναπάντητη εάν αποφεύγουμε τελικά την νόσο η όχι με τη χρήση nitrox. Κανείς δεν μπορεί να δώσει απόλυτα μία απάντηση αφού υπάρχει πάντα πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Εάν γίνει σωστή διαχείρισης του χρόνου η χρήση nitrox ελαττώνει το ποσοστό εμφάνισης της νόσου αφού ήδη η περιεκτικότητα σε άζωτο είναι μικρότερη.
Ας δούμε τώρα πως η χρήση του εφαρμόζεται στις καταδύσεις αναψυχής. Στατιστικά στοιχεία έχουν δείξει ότι το 80% των περιπτώσεων της εμφάνισης της νόσου είναι συνέπεια αποσυμπίεσης από επαναληπτικές καταδύσεις. Όταν πραγματοποιούμε πολυήμερες επαναλαμβανόμενες καταδύσεις σε κάποιο ταξίδι μας, η χρήση nitrox έχει πολλά οφέλη σε σχέση με τη χρήση αέρα. Εάν πραγματοποιήσουμε το ίδιο προφίλ κατάδυσης και στις δύο περιπτώσεις, λόγω του λιγότερου αζώτου στο σώμα, έχει αναφερθεί ότι πολλοί δύτες είναι λιγότερο σωματικά κουρασμένοι μετά από συνεχόμενες καταδύσεις με τη χρήση nitrox σε θα σχέση με τη χρήση αέρα.
Θα συγκρίνουμε δύο καταδύσεις μία με ΕΑΝ 32 και μία με αέρα.
1oς Δύτης με χρήση ΕΑΝ 32 κάνει μία βουτιά στα 30 μέτρα για 22 λεπτά, περιμένει μία ώρα ανάμεσα στις καταδύσεις και στη συνέχεια κάνει μία επαναληπτική βουτιά στα 21 μέτρα για 34 λεπτά. Αυτό το σχέδιο κατάδυσης δεν απαιτεί καμία στάση αποσυμπίεσης. Ο δύτης προσθέτει ωστόσο με 3-5 λεπτά στάση ασφαλείας για κάθε κατάδυση.
2ος Δύτης κάνει μία βουτιά στα 30 μέτρα για 22 λεπτά, περιμένει μία ώρα ανάμεσα στις καταδύσεις και στη συνέχεια κάνει μία επαναληπτική βουτιά στα 21 μέτρα για 34 λεπτά. Αυτό το σχέδιο κατάδυσης δεν απαιτεί καμία στάση αποσυμπίεσης (στάση 3-5 λεπτά έχει προβλεφθεί), αλλά απαιτεί μια πολύ μεγάλη 18 λεπτά υποχρεωτική στάση αποσυμπίεσης για τη δεύτερη κατάδυση. Εάν ο δύτης δεν θελήσει να προβεί σε στάση αποσυμπίεσης για την δεύτερη κατάδυση, η βουτιά του χωρίς αποσυμπίεση θα είναι μόνο 14 λεπτά. Αυτό είναι 20 λεπτά λιγότερο χρόνο από το δύτη που χρησιμοποιεί EAN 32. Με τη χρήση του εμπλουτισμένου nitrox αέρα ο πρώτος δύτης στο παραπάνω παράδειγμα έχει 18 λεπτά πλεονέκτημα αποσυμπίεσης από το δεύτερο δύτη ο οποίος χρησιμοποιεί αέρα. Αν φανταστείτε κάποιες τυπικές διακοπές κατάδυσης όπου ένας δύτης μπορεί να κάνει κατάδυση δύο έως τρεις φορές την ημέρα για πέντε ή έξι μέρες, είναι εύκολο να δούμε ότι τα οφέλη από τη χρήση εμπλουτισμένου αέρα nitrox είναι αρκετά σημαντικά τόσο για την παράταση του χρόνου βυθού και με τη μείωση του χρόνου αποσυμπίεσης. Αυτή είναι η μαγεία της κατάδυσης με χρήση αέρα εμπλουτισμένου με οξυγόνο.
Τάσος Ι. Δροσόπουλος
Φυσικός - Β' Εκπαιδευτής Αυτόνομης Κατάδυσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου