Η τετράχρονη Κλέλια βλέπει εφιάλτες. «Γιατί πέθανε το δελφίνι; Ηταν
τόσο όμορφο...», λέει στους γονείς της κάθε πρωί που ξυπνάει. Πριν από
λίγες ημέρες, σε μια βόλτα...με το φουσκωτό της στον Κορινθιακό, η
οικογένεια του γιατρού Παναγιώτη Νικολόπουλου είδε ένα μεγάλο αλιευτικό
να απομακρύνεται. Στα απόνερα διάκριναν ένα νεκρό δελφίνι. Ηταν σχετικά
μικρό, πιθανότατα ζωνοδέλφινο (γκρι χρώματος, το συγκεκριμένο είδος πήρε
το όνομά του από τη μαύρη γραμμή –ζώνη– που ξεκινάει από το μάτι και
φτάνει στην κοιλιά του· το μέσο μήκος του είναι 1,65 μέτρα).
«Πυροβολισμό δεν ακούσαμε, αλλά δεν αποκλείεται να προηγήθηκε», λέει στην «Κ» ο κ. Νικολόπουλος. Πράγματι, είναι σύνηθες σε τέτοιες περιπτώσεις: αν τα δελφίνια δεν είναι ήδη νεκρά –εγκλωβισμένα καθώς μένουν στα δίχτυα–, οι ψαράδες τα σκοτώνουν πυροβολώντας τα με κυνηγετικά όπλα για να απαλλαγούν από το... βάρος. Παρεμπιπτόντα αλιεύματα αποκαλούνται επισήμως. Και δεν είναι μόνον τα δελφίνια ή οι θαλάσσιες χελώνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Greenpeace, κάθε χρόνο τα μη δημοφιλή ψάρια που πετιούνται πίσω στη θάλασσα νεκρά, μόνον από τις μηχανότρατες, ξεπερνούν τους 15.000 τόνους. Το 45% της ψαριάς τέτοιων αλιευτικών δεν φθάνει ποτέ στις ιχθυαγορές, γιατί δεν έχει επαρκή εμπορική αξία.
Ιστορίες υπεραλίευσης οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών του Κορινθιακού έχουν πολλές να διηγηθούν. Μιλούν για το παράνομο ψάρεμα με ψαροντούφεκα, που όχι μόνο συνεχίζεται αλλά και εντάθηκε λόγω της κρίσης. Για τα θηριώδη σκάφη που ρίχνουν δίχτυα και σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους.
Για τις μηχανότρατες που παραβιάζουν το σύστημα δορυφορικής παρακολούθησης αλιευτικών δραστηριοτήτων. Κάποτε ήταν οι δυναμίτες. Τώρα, η τεχνολογία –με τα βυθόμετρα, τους ανιχνευτές ψαριών και τόσα άλλα αποτελεσματικά εργαλεία– προσφέρει αμέτρητες ευκολίες.
Και το πάρτι αυθαιρεσίας συνεχίζεται. «Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια οι έλεγχοι είναι ελλιπέστατοι. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε τηλεφωνήσει στο Λιμενικό για να τους ενημερώσουμε για την παρουσία κάποιου ύποπτου σκάφους και έχουμε λάβει την απάντηση: “Περάστε να κάνετε έγγραφη καταγγελία και θα το ερευνήσουμε”... Αλλά τι να κάνουν και οι άνδρες του Λιμενικού; Εχουν να αντιμετωπίσουν την υποστελέχωση, τις βλάβες στα σκάφη τους, την έλλειψη χρημάτων για καύσιμα», λέει ο Παναγιώτης Νικολόπουλος, που κατάγεται από το χωριουδάκι Σαράντη Βοιωτίας και ζει στη Λιβαδειά. «Ξέρετε ότι στο λιμεναρχείο Δομβραίνας έχουν το κινητό μου για να με ειδοποιήσουν αν τύχει και χρειαστούν το δικό μου φουσκωτό σε κάποια επιχείρηση στην περιοχή; Οι ιδιώτες γίναμε χορηγοί του κρατικού μηχανισμού. Ετσι θα συνεχίσουμε; Τι θα γίνει; Πρέπει οι πολιτικοί μας, επιτέλους, να καταλάβουν ότι με επερωτήσεις στη Βουλή και ασκήσεις επί χάρτου στα υπουργεία δεν λύνονται τα προβλήματα. Ο Κορινθιακός πεθαίνει».Μόλυνση
Δίπλα στη φονική υπεραλίευση, η μόλυνση: τα πλαστικά απορρίμματα· οι αποχετεύσεις που καταλήγουν ανεξέλεγκτα στη θάλασσα, μαζί με τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα που φέρνουν μαζί τους τα νερά των ποταμών από τις εντατικές καλλιέργειες· τα τοξικά βιομηχανικά λύματα· η έλλειψη βιολογικών καθαρισμών. Το ρέκβιεμ μιας θάλασσας που αδειάζει από ψάρια και γεμίζει τσούχτρες. Οπου κι αν βρεθεί κανείς αυτό το καλοκαίρι, από τον Ισθμό της Κορίνθου μέχρι το «κατώφλι» του Ιονίου, θα δει την απόγνωση όχι μόνο των παραθεριστών που βλέπουν τη θάλασσα αλλά δεν τολμούν να μπουν και να την απολαύσουν, αλλά, κυρίως, των μονίμων κατοίκων και των επιχειρηματιών.
«Οι ημίκλειστες θάλασσες, όπως ο Κορινθιακός, όπου υπάρχει χαμηλός ρυθμός ανανέωσης των νερών, σε συνδυασμό με την έντονη ανθρωπογενή υποβάθμιση, είναι οι πλέον ευάλωτες σε τέτοια φαινόμενα», τονίζει η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνας στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος».
Ειδικά για το θέμα της έξαρσης των μεδουσών, η Αναστασία Μήλιου είναι σαφής: «Είναι αθροιστικό αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, με βασικούς την υπεραλίευση και τη συστηματική και εντατική αλιεία μεγάλων ψαριών-θηρευτών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί στα οικοσυστήματα “οικολογικός χώρος” που επιτρέπει στις μέδουσες να ευδοκιμούν. Εξίσου σημαντική όμως είναι και η γενικότερη επίδραση την οποία προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι εκατομμύρια Ελληνες και περισσότεροι από 30 εκατομμύρια επισκέπτες βρίσκονται αυτή την περίοδο κυρίως στις παράκτιες περιοχές της χώρας. Η παρουσία τους προκαλεί ιδιαίτερα έντονο αποτύπωμα στις θάλασσές μας». Η μικρή Κλέλια έχει ακούσει ότι τα δελφίνια τρώνε τις τσούχτρες και ρωτάει τον πατέρα της πότε θα ξαναδεί δελφίνι να κολυμπάει δίπλα τους. Είναι αισιόδοξη η κ. Μήλιου για τον Κορινθιακό και για τις θάλασσές μας γενικότερα; «Τα σημάδια της υποβάθμισης θα έπρεπε να τα εκλάβουμε ως κώδωνα κίνδυνου για όλες τις ελληνικές θάλασσες. Εξαντλούμε τους θαλάσσιους πόρους μας χωρίς να υπάρχει καμιά ουσιαστική διαχείριση. Τα ολέθρια αποτελέσματα των έργων μας δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσουν, λοιπόν...».
«Πυροβολισμό δεν ακούσαμε, αλλά δεν αποκλείεται να προηγήθηκε», λέει στην «Κ» ο κ. Νικολόπουλος. Πράγματι, είναι σύνηθες σε τέτοιες περιπτώσεις: αν τα δελφίνια δεν είναι ήδη νεκρά –εγκλωβισμένα καθώς μένουν στα δίχτυα–, οι ψαράδες τα σκοτώνουν πυροβολώντας τα με κυνηγετικά όπλα για να απαλλαγούν από το... βάρος. Παρεμπιπτόντα αλιεύματα αποκαλούνται επισήμως. Και δεν είναι μόνον τα δελφίνια ή οι θαλάσσιες χελώνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Greenpeace, κάθε χρόνο τα μη δημοφιλή ψάρια που πετιούνται πίσω στη θάλασσα νεκρά, μόνον από τις μηχανότρατες, ξεπερνούν τους 15.000 τόνους. Το 45% της ψαριάς τέτοιων αλιευτικών δεν φθάνει ποτέ στις ιχθυαγορές, γιατί δεν έχει επαρκή εμπορική αξία.
Ιστορίες υπεραλίευσης οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών του Κορινθιακού έχουν πολλές να διηγηθούν. Μιλούν για το παράνομο ψάρεμα με ψαροντούφεκα, που όχι μόνο συνεχίζεται αλλά και εντάθηκε λόγω της κρίσης. Για τα θηριώδη σκάφη που ρίχνουν δίχτυα και σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους.
Για τις μηχανότρατες που παραβιάζουν το σύστημα δορυφορικής παρακολούθησης αλιευτικών δραστηριοτήτων. Κάποτε ήταν οι δυναμίτες. Τώρα, η τεχνολογία –με τα βυθόμετρα, τους ανιχνευτές ψαριών και τόσα άλλα αποτελεσματικά εργαλεία– προσφέρει αμέτρητες ευκολίες.
Και το πάρτι αυθαιρεσίας συνεχίζεται. «Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια οι έλεγχοι είναι ελλιπέστατοι. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε τηλεφωνήσει στο Λιμενικό για να τους ενημερώσουμε για την παρουσία κάποιου ύποπτου σκάφους και έχουμε λάβει την απάντηση: “Περάστε να κάνετε έγγραφη καταγγελία και θα το ερευνήσουμε”... Αλλά τι να κάνουν και οι άνδρες του Λιμενικού; Εχουν να αντιμετωπίσουν την υποστελέχωση, τις βλάβες στα σκάφη τους, την έλλειψη χρημάτων για καύσιμα», λέει ο Παναγιώτης Νικολόπουλος, που κατάγεται από το χωριουδάκι Σαράντη Βοιωτίας και ζει στη Λιβαδειά. «Ξέρετε ότι στο λιμεναρχείο Δομβραίνας έχουν το κινητό μου για να με ειδοποιήσουν αν τύχει και χρειαστούν το δικό μου φουσκωτό σε κάποια επιχείρηση στην περιοχή; Οι ιδιώτες γίναμε χορηγοί του κρατικού μηχανισμού. Ετσι θα συνεχίσουμε; Τι θα γίνει; Πρέπει οι πολιτικοί μας, επιτέλους, να καταλάβουν ότι με επερωτήσεις στη Βουλή και ασκήσεις επί χάρτου στα υπουργεία δεν λύνονται τα προβλήματα. Ο Κορινθιακός πεθαίνει».Μόλυνση
Δίπλα στη φονική υπεραλίευση, η μόλυνση: τα πλαστικά απορρίμματα· οι αποχετεύσεις που καταλήγουν ανεξέλεγκτα στη θάλασσα, μαζί με τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα που φέρνουν μαζί τους τα νερά των ποταμών από τις εντατικές καλλιέργειες· τα τοξικά βιομηχανικά λύματα· η έλλειψη βιολογικών καθαρισμών. Το ρέκβιεμ μιας θάλασσας που αδειάζει από ψάρια και γεμίζει τσούχτρες. Οπου κι αν βρεθεί κανείς αυτό το καλοκαίρι, από τον Ισθμό της Κορίνθου μέχρι το «κατώφλι» του Ιονίου, θα δει την απόγνωση όχι μόνο των παραθεριστών που βλέπουν τη θάλασσα αλλά δεν τολμούν να μπουν και να την απολαύσουν, αλλά, κυρίως, των μονίμων κατοίκων και των επιχειρηματιών.
«Οι ημίκλειστες θάλασσες, όπως ο Κορινθιακός, όπου υπάρχει χαμηλός ρυθμός ανανέωσης των νερών, σε συνδυασμό με την έντονη ανθρωπογενή υποβάθμιση, είναι οι πλέον ευάλωτες σε τέτοια φαινόμενα», τονίζει η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνας στο Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος».
Ειδικά για το θέμα της έξαρσης των μεδουσών, η Αναστασία Μήλιου είναι σαφής: «Είναι αθροιστικό αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, με βασικούς την υπεραλίευση και τη συστηματική και εντατική αλιεία μεγάλων ψαριών-θηρευτών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί στα οικοσυστήματα “οικολογικός χώρος” που επιτρέπει στις μέδουσες να ευδοκιμούν. Εξίσου σημαντική όμως είναι και η γενικότερη επίδραση την οποία προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι εκατομμύρια Ελληνες και περισσότεροι από 30 εκατομμύρια επισκέπτες βρίσκονται αυτή την περίοδο κυρίως στις παράκτιες περιοχές της χώρας. Η παρουσία τους προκαλεί ιδιαίτερα έντονο αποτύπωμα στις θάλασσές μας». Η μικρή Κλέλια έχει ακούσει ότι τα δελφίνια τρώνε τις τσούχτρες και ρωτάει τον πατέρα της πότε θα ξαναδεί δελφίνι να κολυμπάει δίπλα τους. Είναι αισιόδοξη η κ. Μήλιου για τον Κορινθιακό και για τις θάλασσές μας γενικότερα; «Τα σημάδια της υποβάθμισης θα έπρεπε να τα εκλάβουμε ως κώδωνα κίνδυνου για όλες τις ελληνικές θάλασσες. Εξαντλούμε τους θαλάσσιους πόρους μας χωρίς να υπάρχει καμιά ουσιαστική διαχείριση. Τα ολέθρια αποτελέσματα των έργων μας δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσουν, λοιπόν...».
